Współczesne zagrożenia psychospołeczne to temat konferencji zorganizowanej przez Ośrodek Szkolenia Państwowej Inspekcji Pracy we Wrocławiu pod patronatem wicemarszałkini Sejmu RP Moniki Wielichowskiej.
Konferencja zgromadziła szerokie grono specjalistów, przedstawicieli instytucji nadzorczych, pracodawców oraz naukowców, którzy wspólnie zastanawiali się nad wyzwaniami związanymi z bezpieczeństwem psychicznym pracowników i kulturą pracy w Polsce. Na wstępie Główny Inspektor Pracy Marcin Stanecki odczytał list od Moniki Wielichowskiej podkreślający znaczenie poruszanych tematów dla zdrowia psychicznego pracowników i jakości środowiska pracy. Marszałkini Wielichowska wyraziła nadzieję, że owocne obrady i inspirujące decyzje przyczynią się do dalszego rozwoju działań na rzecz ochrony pracy.
Marcin Stanecki rozpoczął konferencję od podkreślenia, że problematyka zagrożeń psychospołecznych, zwłaszcza mobbingu, stanowi jedno z kluczowych wyzwań rynku pracy.
– Tylko co dwudziesta sprawa sądowa kończy się korzystnie dla pracownika, co oznacza, że większość ofiar mobbingu nie ma szans na skuteczną ochronę, a często wygrany proces to pyrrusowe zwycięstwo, bowiem ponowna trauma i stres przewyższają satysfakcję z wyroku – powiedział szef Państwowej Inspekcji Pracy.
Na dowód tego, jak bardzo oczekiwana jest zmiana definicji mobbingu, przywołał przykład jednej z bardzo dużych firm, której kierownictwo opracowało i wdrożyło swoją własną, rozszerzoną definicję i na tej podstawie, po wpływających skargach, już podjęła znaczące ruchy personalne.
Według statystyk w 2024 roku do Inspekcji wpłynęło około 2 tysięcy skarg na mobbing, co stanowi znaczący odsetek ogólnej liczby spraw. Problem ten jest często mylony z innymi zjawiskami, takimi jak na przykład dyskryminacja, co wskazuje na potrzebę szerokiej edukacji i podnoszenia świadomości prawnej wśród pracowników i pracodawców.
– Zdarza się utożsamianie przez pracowników polecenia pracy w godzinach nadliczbowych z mobbingiem, choć nie jest to zachowanie niedozwolone – stwierdził Główny Inspektor Pracy.
Zdaniem Marcina Staneckiego same działania kontrolne to za mało, by zapobiegać przemocy psychospołecznej w pracy. Kluczowa jest edukacja oraz podnoszenie kultury prawnej i społecznej. Przypomniał, że Państwowa Inspekcja Pracy zaplanowała publikację „Kodeksu dobrych praktyk” – bezpłatnego poradnika dla pracodawców, opracowanego na podstawie wzorcowych rozwiązań stosowanych w różnych zakładach pracy.
– Najprostsze, a jednocześnie genialne rozwiązanie to stosować w pracy zasady współżycia społecznego, sprowadzone do hasła „Nie czyń drugiemu, co tobie niemiłe”. Gdyby ta zasada była przestrzegana, nie musielibyśmy debatować o nowej definicji mobbingu – podsumował szef Inspekcji Pracy.
W trakcie konferencji głos zabrała również ekspertka, dr hab. Dorota Merecz-Kot z Uniwersytetu Łódzkiego, która mówiła o wypaleniu zawodowym jako epidemii XXI wieku.
– Wypalenie zawodowe nie jest chorobą, to syndrom objawów związanych z pracą, spadek energii, poczucie wyczerpania, dystansowanie się i poczucie braku efektywności – powiedziała profesor z Uniwersytetu Łódzkiego.
Dr Agata Wężyk z Zakładu Psychologii Uniwersytetu w Bournemouth w Wielkiej Brytanii zwróciła uwagę na problem prezenteizmu, czyli zjawiska niezdrowej aktywności w pracy, gdy pracownicy przychodzą do zakładów mimo złego samopoczucia, co szkodzi zarówno im, jak i organizacji.
– Prezenteizm to nie bohaterstwo, to błąd systemu. Pracownik przychodzi, choć nie jest w stanie skutecznie pracować. Kultura „heroicznego pracownika” szkodzi: chwalimy tych, którzy przychodzą na siłę, a karzemy tych, którzy biorą L4 – stwierdziła dr Wężyk.
Z kolei dr Krystyna Gilga z Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu omówiła problem absentyzmu chorobowego.
– Absentyzm chorobowy to zjawisko nadużywania zwolnień lekarskich, które jak każdy przywilej socjalny są polem do potencjalnych nadużyć. Każdy pracownik rozważa potencjalne korzyści oraz straty wynikające z absencji – zauważyła dr Gilga.
Nadinspektor Marek Choczaj z Okręgowego Inspektoratu Pracy we Wrocławiu podkreślił, że obecne zagrożenia zawodowe wykraczają poza czynniki fizyczne i obejmują presję czasu, stres, wypalenie oraz inne zagrożenia psychospołeczne. Zaznaczył, że kluczowe znaczenie mają kompetencje miękkie i umiejętność komunikacji, szczególnie w kontekście zespołu, w którym różne pokolenia mają odmienne oczekiwania i sposoby wyrażania siebie.
Radca prawny Krzysztof Bramorski zwrócił uwagę na rosnące zainteresowanie problemem mobbingu, który staje się coraz częstszym powodem skarg i sporów prawnych.
– Mobbing robi zawrotną karierę i państwo o tym wiedzą doskonale. Sam mobbing jako pojęcie jest w tej chwili oswajany – dodał mec. Bramorski.
Marcin Stanecki, podsumowując wystąpienia, wyraził nadzieję, że wspólny wysiłek i zaangażowanie różnych instytucji doprowadzą do pozytywnej zmiany atmosfery pracy w Polsce.
– Tempo życia powoduje, że mamy zupełnie inną kulturę: mniej kultury osobistej, a więcej agresji i nieuprzejmości, co widać również w zakładach pracy – podsumował Główny Inspektor Pracy Marcin Stanecki.
Galeria
