0d 17 września 2024 r. specjaliści z Centrum Poradnictwa Państwowej Inspekcji Pracy dyżurowali na specjalnej infolinii dla pracowników i pracodawców z terenów objętych powodzią. Infolinia od samego początku cieszyła się dużą popularnością wśród pracowników i pracodawców, do 28 października 2024 roku udzieliliśmy prawie 400 porad prawnych.
W związku ze spadkiem zainteresowania infolinią podjęto decyzję, że osoby z terenów objętych powodzią zainteresowane pomocą prawną będą mogły ją uzyskać na ogólnych zasadach.
- dla osób dzwoniących z telefonów stacjonarnych – 801 002 006
- dla osób dzwoniących z telefonów komórkowych – 459 599 000
Najczęściej zadawane pytania na infolinii
Czy powódź usprawiedliwia nieobecność pracownika w pracy?
Tak, faktyczna niemożność świadczenia pracy przez pracownika w związku z powodzią stanowi podstawę usprawiedliwienia jego nieobecności w pracy (art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi, Dz.U z 2024 r. poz. 654). Należy jednak pamiętać, że pracownik musi powiadomić pracodawcę o przyczynie i przewidywanym okresie nieobecności w pracy. Należy to zrobić nie później niż w drugim dniu nieobecności w pracy. Jeżeli regulacje wewnętrzne obowiązujące u danego pracodawcy nie określają sposobu zawiadomienia o przyczynie nieobecności w pracy, należy tego dokonać osobiście lub przez inną osobę, telefonicznie, za pośrednictwem innego środka łączności albo drogą pocztową – za datę zawiadomienia uważa się wtedy datę stempla pocztowego. Niedotrzymanie terminu na powiadomienie pracodawcy o nieobecności może być usprawiedliwione szczególnymi okolicznościami uniemożliwiającymi terminowe dopełnienie tego obowiązku, np. brakiem możliwości komunikacji w związku z powodzią.
Jakie są zasady zwolnienia od pracy strażaka OSP w celu przeciwdziałania zalaniu
i udzielania pomocy powodzianom? W jaki sposób jest wynagradzany?
Do udziału w działaniach ratowniczych i akcjach ratowniczych jest uprawniony strażak ratownik OSP. Na podstawie art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o ochotniczych strażach pożarnych pracodawca jest zobowiązany do zwolnienia od świadczenia pracy strażaka ratownika OSP biorącego udział w działaniach ratowniczych i akcjach ratowniczych, a także na czas niezbędny do odpoczynku. Strażak ratownik OSP, który uczestniczył w działaniu ratowniczym lub akcji ratowniczej, otrzymuje ekwiwalent pieniężny. Jego wysokość ustala właściwa rada gminy w drodze uchwały, nie rzadziej niż raz na 2 lata – w wysokości nieprzekraczającej 1/175 przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego brutto. Ekwiwalent ten nalicza się za każdą rozpoczętą godzinę liczoną od zgłoszenia wyjazdu z jednostki ochotniczej straży pożarnej.
Czy pracownik ma obowiązek wykonywać prace związane ze sprzątaniem po powodzi bez względu na rodzaj pracy wskazany w umowie o pracę, czy – jak w przypadku przestoju – ma to być praca odpowiednia?
Zgodnie z art. 8 ust. 5 ustawy z 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi, pracodawca może powierzyć pracownikowi wykonywanie pracy innego rodzaju niż wynikająca z nawiązanego stosunku pracy, jeżeli jest to konieczne w związku z usuwaniem skutków powodzi u tego pracodawcy. W takim przypadku pracownik zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia, obliczonego według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego. Z przepisu wynika zatem, że pracodawca może powierzyć pracownikowi wykonywanie innego rodzaju pracy, jeżeli jest to konieczne. Nie musi to być, tak jak w przypadku przestoju, praca odpowiednia, tzn. zgodna z kwalifikacjami pracownika. Podkreślić należy, że rozwiązania określone w ustawie mogą być stosowane na terenach, na których wprowadzono stan klęski żywiołowej.
Jak postąpić w przypadku, gdy pracodawca utraci w wyniku powodzi dokumenty pracownicze? W jaki sposób ma uwiarygodnić fakt, że powódź zniszczyła taką dokumentację?
Stan powodzi na danym obszarze kraju jest zdarzeniem powszechnie znanym, niewymagającym jego udowodnienia. Pracodawca winien zatem powołać się na ten fakt oraz uprawdopodobnić w dowolny sposób, że został dotknięty powodzią. Uwiarygodnienie faktu utraty dokumentów przez pracodawcę jest możliwe wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi.
Fakt utraty przez pracodawcę dokumentacji pracowniczej w wyniku powodzi nie zwalnia go z obowiązku jej odtworzenia. W tej kwestii pomocniczo znajduje zastosowanie uregulowanie zawarte w art. 9 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi, zgodnie z którym w przypadku zniszczenia na skutek powodzi dokumentów niezbędnych do ustalenia świadczeń z tytułu ubezpieczeń społecznych lub zaopatrzenia emerytalnego przyjmuje się wszelkie dokumenty oraz zeznania świadków pozwalające na udowodnienie okresów zatrudnienia (ubezpieczenia) oraz czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby, macierzyństwa lub sprawowania opieki, a także wszelkie dokumenty pozwalające na udowodnienie wysokości ich podstawy wymiaru.
Czy pracownikowi poszkodowanemu w powodzi przysługuje urlop na żądanie w celu usuwania skutków powodzi?
W okresie od dnia 5 października do dnia 31 grudnia br. pracodawca jest obowiązany dodatkowo do udzielenia na żądanie pracownika w ramach przysługującego mu urlopu wypoczynkowego nie więcej niż 4 dni urlopu wypoczynkowego, w terminie wskazanym przez pracownika, w celu usuwania skutków powodzi. Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu.
Łączny wymiar urlopu udzielonego na podstawie:
- przepisu,
- urlopu na żądanie przysługującego w wymiarze 8 dni, udzielonego pracownikowi zamieszkującemu na terenie gminy poszkodowanej w związku z powodzią we wrześniu br. oraz
- urlopu udzielonego na podstawie art. 1672 Kodeksu pracy
nie może przekroczyć 8 dni.
Czy pracownik poszkodowany w powodzi może wykorzystać urlop wypoczynkowy
w godzinach czy musi brać na cały dzień?
Pracownikowi zamieszkującemu na terenie gminy poszkodowanej w związku z powodzią we wrześniu br. w okresie do 31 grudnia br. można udzielić urlopu wypoczynkowego w dniu pracy w wymiarze godzinowym odpowiadającym części dobowego wymiaru czasu pracy. Urlop taki może być udzielony w wymiarze nie wyższym niż 5 dni.
Czy pracownikowi poszkodowanemu w powodzi przysługuje zwolnienie od pracy na usuwanie skutków powodzi?
Poszkodowanemu pracownikowi przysługuje w okresie do 31 grudnia br. zwolnienie od pracy, w wymiarze do 20 dni, w celu usuwania skutków powodzi w odniesieniu bezpośrednio do swojego mienia lub mienia osoby spokrewnionej lub niespokrewnionej pozostającej z nim w faktycznym związku, wspólnie zamieszkującej i gospodarującej. Pracodawca jest obowiązany udzielić tego zwolnienia od pracy na wniosek zgłoszony przez pracownika najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia, chyba że nie jest to obiektywnie możliwe ze względu na szczególne potrzeby pracodawcy.
Zwolnienie od pracy dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny.
W okresie tego zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, obliczonego według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego. Wynagrodzenie to wypłaca pracodawca, jednakże marszałek województwa na wniosek pracodawcy – złożony za pośrednictwem wojewódzkiego urzędu pracy, właściwego ze względu na miejsce prowadzenia działalności – dokonuje ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych zwrotu poniesionych przez pracodawcę kosztów na wynagrodzenia oraz składki na ubezpieczenia społeczne pracowników, miesięcznie do wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej z poprzedniego kwartału, ogłaszanego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
