Czym jest Społeczna Inspekcja Pracy?
Społeczna inspekcja pracy (SIP) jest ważnym elementem systemu ochrony pracy funkcjonującego w Polsce. Jest to służba społeczna pełniona przez pracowników, mająca na celu zapewnienie przez pracodawców bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz ochronę uprawnień pracowniczych.
Misja Społecznej Inspekcji Pracy
Należy pamiętać, że SIP reprezentuje interesy wszystkich pracowników w zakładach pracy i jest kierowana przez zakładowe organizacje związkowe. Także wybory społecznych inspektorów pracy są organizowane przez zakładowe organizacje związkowe, które dostosowują organizację społecznej inspekcji pracy do potrzeb wynikających ze struktury zakładu pracy.
SIP została powołana w trosce o systematyczną poprawę stanu bhp oraz zapewnienia związkom zawodowym niezbędnych warunków do sprawowania kontroli przestrzegania przepisów prawa pracy. Zamysłem ustawodawcy było, aby w szczególności Państwowa Inspekcja Pracy, ale także pozostałe państwowe organy nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy oraz społeczna inspekcja pracy - stanowiły razem spójny i zharmonizowany system.
Społeczni inspektorzy pracy są obecni w zakładach pracy i mają dobrą znajomość warunków pracy jakie w nich panują; mogą na bieżąco monitorować przestrzeganie przez pracodawcę przepisów i reagować niezwłocznie w razie ich naruszenia, a gdy jest to niezbędne, ze względu na zagrożenie życia lub zdrowia pracowników, mogą wnioskować o kontrolę Państwowej Inspekcji Pracy. SIP uzupełnia więc i wspiera działania Państwowej Inspekcji Pracy.
Współpraca PIP ze Społeczną Inspekcją Pracy
Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 13 lipca 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy, przy realizacji swoich zadań współdziałamy m. in. ze społeczną inspekcją pracy. W toku wykonywania przez inspektorów pracy czynności kontrolnych współdziałanie to polega w szczególności na informowaniu społecznych inspektorów pracy o tematyce i zakresie przeprowadzanej kontroli, analizowaniu zgłoszonych przez nich uwag i spostrzeżeń, informowaniu o wynikach kontroli i podjętych decyzjach oraz na udzielaniu porad i informacji z zakresu prawa pracy. Współpraca ta wynika również z przepisów ustawy z dnia 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy, w szczególności poprzez poradnictwo prawne, szkolenia oraz przeprowadzanie kontroli wykonania zaleceń i uwag społecznych inspektorów pracy.
Spostrzeżenia zgłaszane przez społecznych inspektorów pracy pomagają inspektorom pracy w rozstrzygnięciu najbardziej istotnych dla pracowników problemów występujących u danego pracodawcy oraz zmniejszają ryzyko nieobjęcia zakresem kontroli ważnych problemów.
Regulamin oraz informacje szczegółowe o konkursie znajdują się tutaj.
Liczba i wybór Społecznych Inspektorów Pracy w zakładzie pracy
Liczba społecznych inspektorów pracy w zakładzie zależy głównie od wielkości zakładu pracy i warunków pracy w nim panujących. SIP w zakładzie pracy tworzą: zakładowy społeczny inspektor pracy – dla całego zakładu pracy, oddziałowi (wydziałowi) społeczni inspektorzy pracy – dla poszczególnych oddziałów (wydziałów) oraz grupowi społeczni inspektorzy pracy – dla komórek organizacyjnych oddziałów (wydziałów).
Społecznych inspektorów pracy wybierają i odwołują pracownicy zakładu pracy, przy czym wybory społecznych inspektorów pracy przeprowadzają zakładowe organizacje związkowe na podstawie uchwalonych przez siebie regulaminów wyborów.
Uprawnienia Społecznych Inspektorów Pracy
Społeczni inspektorzy pracy mają wiele uprawnień, a w szczególności mają prawo kontrolować stan budynków, maszyn, urządzeń technicznych i sanitarnych oraz procesy technologiczne z punktu widzenia bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przestrzeganie przepisów prawa pracy, w tym postanowień układów zbiorowych i regulaminów pracy, w szczególności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, młodocianych i osób niepełnosprawnych, urlopów i czasu pracy, świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Zakład pracy jest zobowiązany założyć zakładową księgę zaleceń i uwag oraz oddziałowe (wydziałowe) księgi uwag, przeznaczone do zapisów społecznych inspektorów pracy.
Kwestie szczegółowe związane z powołaniem, organizacją i działaniem SIP reguluje ustawa o społecznej inspekcji pracy.
Akty prawne
Ustawa z dnia 24 czerwca 1983 roku o społecznej inspekcji pracy