Rodzaje czynników środowiska pracy mających wpływ na zdrowie pracownika:
- Czynniki niebezpieczne, mogące powodować urazy, a co za tym idzie wypadki przy pracy.
- Czynniki szkodliwe dla zdrowia, których oddziaływanie na organizm człowieka może skutkować powstaniem schorzeń, w tym chorób zawodowych (np. pylica płuc) i cywilizacyjnych (np. dolegliwości mięśniowo-szkieletowe, nadciśnienie).
- Czynniki uciążliwe, mogące powodować złe samopoczucie lub nadmierne zmęczenie, nie prowadząc do trwałego pogorszenia stanu zdrowia człowieka. Ich oddziaływanie na organizm człowieka może skutkować obniżeniem sprawności fizycznej i psychicznej.
Od czego zależy stopień zagrożenia pracowników czynnikami środowiska pracy?
Narażenie na substancje chemiczne i ich mieszaniny w procesach pracy
Czynniki chemiczne w środowisku pracy, w tym zaliczone do stwarzających zagrożenie (niebezpiecznych), występują nie tylko w zakładach przemysłu chemicznego i pokrewnego, gdzie wytwarza się takie substancje lub mieszaniny, ale także w innych branżach, takich
jak np.:
- budownictwo i branże pokrewne,
- zakłady drukarskie,
- profesjonalne sprzątanie,
- stolarnie,
- szpitale i laboratoria,
- lakiernie,
- warsztaty samochodowe i mechaniczne,
- konserwacja dzieł sztuki itp.
W warunkach narażenia zawodowego wchłanianie substancji i ich mieszanin zachodzi głównie poprzez drogi oddechowe, jak też przez skórę i przewód pokarmowy.
Czym są substancje chemiczne stwarzające zagrożenie i mieszaniny stwarzające zagrożenie w rozumieniu przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy?
Jako stwarzające zagrożenie uznaje się substancje lub mieszaniny spełniające kryteria określone w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 CLP, dotyczące zagrożeń wynikających z właściwości fizycznych, zagrożeń dla zdrowia lub środowiska.
Pod pojęciem czynnika chemicznego stwarzającego zagrożenie należy rozumieć czynnik chemiczny, który spełnia kryteria klasyfikacji zawarte w którejkolwiek z klas zagrożeń fizycznych lub zagrożeń dla zdrowia człowieka określonych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 CLP, bez względu na to, czy został zaklasyfikowany, a także inny czynnik chemiczny, który z uwagi na swoje właściwości fizykochemiczne lub oddziaływanie na człowieka oraz sposób, w jaki jest stosowany lub obecny w miejscu pracy, może stwarzać ryzyko dla bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników; przez pojęcie to należy rozumieć także każdy czynnik chemiczny oraz pył, dla którego ustalono wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń.
Jakie wymagania bhp muszą być spełnione, aby możliwe było stosowanie w zakładzie substancji chemicznych stwarzających zagrożenie i mieszanin stwarzających zagrożenie?
Przed stosowaniem materiałów i procesów technologicznych należy uprzednio ustalić stopień ich szkodliwości dla pracowników i podjąć odpowiednie środki profilaktyczne.
Substancje chemiczne i ich mieszaniny muszą być przechowywane w opakowaniach zabezpieczających przed ich szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem. Nie wolno przechowywać substancji chemicznych stwarzających zagrożenie i ich mieszanin
w opakowaniach po środkach spożywczych. Opakowania substancji chemicznych
i ich mieszanin powinny być oznakowane w sposób widoczny, umożliwiający ich identyfikację.
W związku z występowaniem w zakładzie pracy czynników chemicznych pracodawca
jest zobowiązany:
- ustalić czy w środowisku pracy występuje czynnik chemiczny stwarzający zagrożenie,
- wytypować czynniki do badań i pomiarów,
- przeprowadzać pomiary stężeń czynników szkodliwych na stanowiskach pracy,
- dokonać oceny ryzyka zawodowego związanego z pracą w narażeniu na czynniki chemiczne, która musi uwzględniać:
- niebezpieczne właściwości czynnika chemicznego,
- otrzymane od dostawcy informacje, dotyczące zagrożenia czynnikiem chemicznym oraz zaleceń jego bezpiecznego stosowania, w szczególności zawarte w karcie charakterystyki substancji chemicznej,
- rodzaj, poziom i czas trwania narażenia,
- wartości NDS w środowisku pracy, jeżeli zostały ustalone,
- wartości dopuszczalnych stężeń w materiale biologicznym, jeżeli zostały ustalone,
- efekty działań zapobiegawczych,
- wyniki oceny stanu zdrowia pracowników, jeżeli ocena taka została przeprowadzona,
- warunki pracy przy użytkowaniu czynników chemicznych, z uwzględnieniem ilości tych czynników,
- informować pracowników o zagrożeniach czynnikami chemicznymi i środkach ochrony przed zagrożeniami,
- dostarczyć pracownikom środki ochrony indywidualnej, jeżeli zagrożeniu nie można przeciwdziałać w inny sposób.
Jakie działania profilaktyczne powinien stosować pracodawca przy stosowaniu chemicznych czynników stwarzających zagrożenie?
Podstawowe działania profilaktyczne pracodawcy w zakresie bhp przy stosowaniu chemicznych czynników stwarzających zagrożenie obejmują:
- usunięcie substancji stwarzającej zagrożenie lub zastąpienie jej mniej niebezpieczną,
- zaprzestanie prowadzenia procesu powodującego niekorzystne warunki pracy,
- instalację systemów wentylacji ogólnej i miejscowej,
- hermetyzację procesów technologicznych,
- automatyzację i robotyzację procesów technologicznych,
- izolację stanowisk pracy związanych z wydzielaniem substancji stwarzającej zagrożenie,
- prawidłowe postępowanie z substancjami chemicznymi i ich mieszaninami
oraz właściwe magazynowanie.
Promieniowanie jonizujące
Pracodawca jest obowiązany chronić pracowników przed promieniowaniem jonizującym, pochodzącym ze źródeł sztucznych i naturalnych, występujących w środowisku pracy.
Przepisy szczegółowe w tym zakresie zawarte są w ustawie Prawo atomowe oraz aktach wykonawczych do tej ustawy, m.in. w rozporządzeniu w sprawie wskaźników pozwalających na wyznaczenie dawek promieniowania jonizującego stosowanych przy ocenie narażenia na promieniowanie jonizujące.
