Pracownik ma zajęcie komornicze niealimentacyjne oraz potrącenie dobrowolne na pakiet medyczny. Zarabia 6000 zł. Jaka będzie w takim przypadku kolejność potrąceń?
Zgodnie z art. 87 § 1 Kodeksu pracy - dalej k.p z wynagrodzenia za pracę - po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania - podlegają potrąceniu tylko następujące należności:
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych;
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;
- zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi;
- kary pieniężne przewidziane w art. 108 k.p.
Na podstawie art. 87 § 3 k.p. potrącenia z wynagrodzenia mogą być dokonywane w ramach ustalonych granic – w przypadku egzekucji świadczeń alimentacyjnych do 3/5 wynagrodzenia, a w razie egzekucji innych świadczeń i zaliczek do wysokości 1/2 wynagrodzenia. Następnie treść § 4 wspomnianego przepisu reguluje sytuację, gdy do potrącenia przedstawiane są kwoty z różnych tytułów. Przepis potwierdza, że granice z art. 87 § 3 k.p. dotyczą również tego rodzaju przypadków – świadczenia alimentacyjne i inne pobiera się tylko do wysokości 3/5 wynagrodzenia. W pozostałych przypadkach obowiązuje pułap 1/2 wynagrodzenia (w rozliczenie to nie wchodzą jednak kary pieniężne z art. 108 k.p.). W razie zbiegu tytułów potrącenia, ich realizacja przebiega według kolejności – najpierw pobierane są z wynagrodzenia sumy alimentacyjne, później kwoty wynikające z innych tytułów wykonawczych, następnie zaliczki, a na samym końcu kary pieniężne.
Należy podkreślić, że przy dokonywaniu potrąceń z tytułu alimentów nie obowiązuje kwota wolna od potraceń, a potrącenie może być dokonywane maksymalnie do wysokości 3/5 wynagrodzenia po odliczeniu składek, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania (art. 87 § 1 pkt 1, art. 87 § 3 pkt 1 k.p.).
W myśl art. 871pkt 1 k.p. wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania - przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne.
Zgodnie z art. 91 k.p., należności inne niż wymienione w art. 87 § 1 i 7 mogą być potrącane z wynagrodzenia pracownika jedynie za jego zgodą wyrażoną na piśmie. W takim przypadku wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia w wysokości:
- określonej art. 871 1 pkt 1 k.p. (100 % minimalnego wynagrodzenia) – w przypadku potrąceń należności na rzecz pracodawcy,
- 80% kwoty określonej art. 871 1 pkt 1 k.p. (80% minimalnego wynagrodzenia) – w przypadku potrąceń innych należności, niż określone w pkt 1.
Podsumowując, potrącenia z wynagrodzenie można podzielić na dwie grupy – obligatoryjne i dobrowolne. Obligatoryjne potrącenia dotyczą należności dochodzonych w postępowaniu egzekucyjnym na podstawie tytułu wykonawczego, które pracodawca ma obowiązek realizować i nie jest do tego wymagana zgoda pracownika. Dobrowolne potrącenia obejmują natomiast zobowiązania, które nie są dochodzone przez organ egzekucyjny i mogą być dokonane wyłącznie za pisemną zgodą pracownika. W przypadku zbiegu potrąceń komorniczych i dobrowolnych, pierwszeństwo mają potrącenia obligatoryjne. W sytuacji opisanej w zapytaniu pracownikowi należy potrącić z wynagrodzenia za pracę zajęcie komornicze do kwoty minimalnego wynagrodzenia, a następnie na pakiet medyczny – do kwoty 80% minimalnego wynagrodzenia.