Główny Inspektor Pracy Marcin Stanecki przedstawił na posiedzeniu Rady Ochrony Pracy program działania Państwowej Inspekcji Pracy na lata 2025-2027.
Z informacji przedstawionej w Sejmie 3 grudnia 2024 r. przez Głównego Inspektora Pracy Marcina Staneckiego wynika, że ważną częścią aktywności inspekcji pracy w przyszłym roku będzie weryfikacja legalności powierzania i wykonywania pracy zarówno obywateli polskich, jak i cudzoziemców. Działania ukierunkowane będą nie tylko na ujawnianie przypadków pracy niezadeklarowanej, czyli świadczonej całkowicie na czarno, ale także zadeklarowanej fałszywie (np. wykonywanej faktycznie w wyższym wymiarze czasu pracy lub za wynagrodzeniem wyższym niż wskazane w umowie o pracę).
W przypadku informacji o dużych grupach zatrudnionych cudzoziemców kontrole legalności ich pracy i pobytu będą prowadzone przez zespoły inspektorów pracy ze wsparciem Straży Granicznej. Ze względu na wagę problemu ten rodzaj kontroli ma znaczenie strategiczne i będzie prowadzony z wykorzystaniem wszelkich dostępnych środków.
Kontynuowane będą kontrole w agencjach zatrudnienia oraz w agencjach pracy tymczasowej i u pracodawców użytkowników. Inspektorzy pracy zwrócą szczególną uwagę na stosowanie w pracy tymczasowej zatrudnienia cywilnoprawnego (tj. na ujawnianie przypadków, w których powinna być zawarta umowa o pracę) oraz obchodzenie przepisów ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych, zwłaszcza poprzez wykorzystywanie usług outsourcingowych, które w praktyce stanowią pracę tymczasową.
W roku 2025 inspektorzy pracy, poza zwykłymi działaniami polegającymi na reagowaniu na sygnały o naruszaniu przepisów prawa pracy (przede wszystkim dotyczące nieprawidłowości związanych z wypłatą wynagrodzeń za pracę i innych świadczeń, czasem pracy oraz stosunkiem pracy i szeroko rozumianymi warunkami pracy), szczególnie uważnie przyjrzą się skargom obejmujących takie zagadnienia, jak:
- przestrzeganie przepisów dotyczących pracowniczych planów kapitałowych,
- przestrzeganie przepisów związanych z wykonywaniem pracy w sposób zdalny,
- temperatury w miejscu pracy,
- funkcjonowanie firm działających za pośrednictwem elektronicznej platformy usług lub podmiotów z nimi współpracujących,
- mobbing,
- ochrona sygnalistów,
- wynagradzanie kobiet i mężczyzn za jednakową pracę lub pracę o jednakowej wartości.
Główny Inspektor Pracy zapowiedział też uruchomienie w 2025 r. kampanii popularyzującej najnowsze rozwiązania prawa pracy dotyczące rodzicielstwa. Celem kampanii będzie przedstawienie pracodawcom i pracownikom obowiązujących regulacji w tym zakresie.
Państwowa Inspekcja Pracy będzie również kontrolować przestrzeganie przepisów prawa pracy dotyczących uprawnień rodzicielskich, co ma istotne znaczenie także dla oceny, jak w praktyce działa koncepcja work-life balance. Kontrolowane będzie przestrzeganie nowych przepisów Kodeksu pracy dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, które obowiązują od 26 kwietnia 2023 r.
Nowa oferta prewencyjna dla pracodawców zawiera m.in. program „Prewencja zagrożeń psychospołecznych w środowisku pracy”. Zdaniem Głównego Inspektora Pracy program ten stanowić będzie istotne wsparcie dla firm zainteresowanych ograniczaniem tego typu zagrożeń.
– Stres, molestowanie a przede wszystkim mobbing to zjawiska, które dotykają coraz większą grupę pracowników. We wszystkich okręgowych inspektoratach pracy organizowane będą konferencje, których celem ma być uświadamianie pracodawcom i pracownikom skutków zagrożeń psychospołecznych oraz przedstawianie sposobów ich ograniczania. Szczególny nacisk położymy na pokazywanie dobrych praktyk i rozwiązań stosowanych z powodzeniem w zakładach pracy. W trakcie tych spotkań zamierzamy wykorzystywać również materiały opracowane przez Centralny Instytut Ochrony Pracy – zadeklarował Marcin Stanecki.
Ponadto inspekcja pracy nadal będzie realizować w szkołach i na uczelniach program edukacyjny „Kultura bezpieczeństwa”. Program skierowany jest do młodzieży, zajęcia odbywają się w placówkach edukacyjnych we współpracy z nauczycielami. Młodzi ludzie wkraczający na rynek pracy potrzebują wiedzy o zasadach prawa pracy.
W przyszłym roku ruszą też nowe trzyletnie kampanie inspekcji pracy. W latach 2025-2027 działania inspektorów pracy będą obejmowały:
- zapobieganie wypadkom związanym z pracą w sektorze przemysłowym – Wizja zero;
- ochronę pracowników narażonych na działania czynników CMR (działanie czynników rakotwórczych, mutagennych lub reprotoksycznych) oraz przeciwdziałanie negatywnym skutkom zdrowotnym związanym z ryzykiem narażenia na pył azbestu w miejscu pracy;
- działania kontrolno-nadzorcze i prewencyjne w obszarze legalności zatrudnienia, powierzania innej pracy zarobkowej oraz wykonywania pracy przez cudzoziemców;
Realizacja zadania dotyczącego zapobiegania wypadkom związanym z pracą w sektorze przemysłowym będzie związana z uruchomieniem trzyletniej kampanii prewencyjno-kontrolnej. Poprowadzona zostanie w zakładach sektora przetwórstwa przemysłowego cechujących się dużym ryzykiem wystąpienia wypadków przy pracy oraz takich, w których liczba wypadków świadczy o nierespektowaniu obowiązujących przepisów bhp.
Działania kontrolne będą wspierane oddziaływaniem prewencyjnym, polegającym na przekonywaniu pracodawców do zwiększenia zaangażowania w obszarze bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia. Elementem takiego oddziaływania będzie uświadomienie pracodawcom i osobom odpowiedzialnym konieczności bezpośredniego zaangażowania się w sprawy zarządzania bhp oraz udziału pracowników, w tym przedstawicieli pracowników w ocenie ryzyka zawodowego, w działaniach służących zwiększaniu poziomu bezpieczeństwa pracy.
Oczywiście w dalszym ciągu intensywnym nadzorem inspektorów będą objęci pracodawcy z sektora budowlanego.
– Duża liczba zagrożeń dla zdrowia i życia osób pracujących oznacza konieczność kontynuowania kontroli robót budowlanych. Będą one ukierunkowane przede wszystkim na likwidację bezpośrednich zagrożeń, które niezlikwidowane mogą skutkować wypadkami. W uzasadnionych przypadkach ujawnionych podczas kontroli zakres tematyczny zostanie rozszerzony o zagadnienia prawne oraz kwestie legalności zatrudnienia – podkreślił Główny Inspektor Pracy.
Kontrole bezpiecznej realizacji robót budowlanych obejmą swoim zakresem:
- kontrole kompleksowe budów w zakresie technicznego bezpieczeństwa pracy,
- kontrole specjalistyczne na wstępnym etapie budowy,
- kontrole ukierunkowane na likwidację bezpośrednich zagrożeń na małych budowach,
- kontrole pozostałe, w tym wynikające z zagrożeń publicznych przy robotach budowlanych.
W trakcie posiedzenia Rada bez głosu sprzeciwu pozytywnie zaopiniowała przedstawioną przez Marszałka Sejmu Szymona Hołownię, na wniosek Głównego Inspektora Pracy, kandydaturę Urszuli Langer na zastępcę Głównego Inspektora Pracy.